Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε να αυξάνεται ο αριθμός των παιδιών και των εφήβων που ζητούν είτε τα ίδια είτε δέχονται, κατόπιν παρότρυνσης των γονιών τους, να επισκεφτούν έναν ειδικό για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
Συναντάμε μικρά και νέα παιδιά θλιμμένα, στενοχωρημένα, αγχωμένα, κουρασμένα, αποπροσανατολισμένα σε σχέση με τα όνειρα που έκαναν για τον εαυτό τους, φοβισμένα, ντροπαλά, επιθετικά.
Και πολλές φορές κρίνονται σαν αχάριστα, κακομαθημένα, προβληματικά, αναίσθητα. Χαρακτηρισμοί έντονοι, βίαιοι και επικριτικοί.
Γιατί δεν γνωρίζουμε ή ίσως δεν καταλαβαίνουμε πως για να εκδηλωθούν τέτοιες συμπεριφορές σε παιδιά κάτι θα έχει συμβεί και θα έχει συνταράξει την ψυχή τους.
Δύσκολες συνθήκες μέσα στα πλαίσια της οικογένειάς τους ( συγκρούσεις, χωρισμοί, κακοποίηση, έλλειψη χρόνου με τους γονείς, κριτική, αίσθημα μοναξιάς) καθώς και δυσκολίες στο σχολικό τους περιβάλλον και πολλά άλλα που ακόμη είναι πολύ μικρά και για να επεξεργαστούν και για να διαχειριστούν.
Από την άλλη οι έφηβοι διανύουν ένα εξελικτικό στάδιο για το οποίο πρέπει όλοι να ενημερωθούμε προκειμένου να το κατανοήσουμε και να βρούμε τους τρόπους να το αντιμετωπίσουμε χωρίς να βλάψουμε παραπάνω τον έφηβο ο οποίος ήδη ταλαιπωρείται με την εσωτερική σύγκρουση που βιώνει μέσα του.
Και ποια είναι αυτή η σύγκρουση; Είναι η ταυτότητα του παιδιού που μάχεται με την ταυτότητα του μελλοντικού ενήλικα.
Οι έφηβοι είναι παιδιά που όμως δεν νιώθουν σαν παιδιά και ούτε ασχολούνται με ό,τι ασχολείται ένα παιδί αλλά δεν είναι ακόμα και ενήλικες με τη δυνατότητα που έχουν αυτοί να αντιλαμβάνονται τα πράγματα και να δρουν για αυτά.
Ο έφηβος έχει ανησυχίες, προβληματισμούς, ένταση, μεγαλεπήβολους στόχους, ενθουσιασμό και θόρυβο στην ψυχή του.
Αν εμείς αυτά τα κατακρίνουμε, τα απορρίψουμε και δεν τα αγκαλιάσουμε, αυτός ο έφηβος θα μείνει μόνος και αβοήθητος, πολλές φορές με άσχημες συνέπειες.
Γιατί στην προσπάθειά του να νιώσει αποδεκτός και σημαντικός ενδέχεται να επιλέξει δρόμους μακριά από τα αρχικά του όνειρα και την ποιότητα της μέχρι τώρα ζωής του.
Σχετικά με το πώς ξεκινά η ψυχοθεραπεία του παιδιού/εφήβου, οι γονείς επικοινωνούν με τον ψυχολόγο που θα επιλέξουν, κάνουν την πρώτη συνάντηση μόνοι τους με τον ειδικό ο οποίος λαμβάνει το ιστορικό του παιδιού/εφήβου, ακούει το αίτημα και το αξιολογεί.
Έπειτα ξεκινούν οι συνεδρίες με απαραίτητη προϋπόθεση αυτό να νιώθει άνετα και εμπιστοσύνη προς τον ψυχολόγο και να θέλει και το ίδιο πραγματικά να μπει σε αυτή τη διαδικασία.
Είναι απαραίτητο να τονίσουμε πως ό,τι ακριβώς ισχύει για την ψυχοθεραπεία ενηλίκων σχετικά με το απόρρητο ισχύει και για αυτή την περίπτωση.
Αυτά που θα συζητηθούν διασφαλίζονται και οι πληροφορίες μένουν μεταξύ του παιδιού/εφήβου και του θεραπευτή και οι γονείς ενημερώνονται με τη συγκατάθεση του παιδιού και φυσικά με την παρουσία του προκειμένου να το υποστηρίξουν εφαρμόζοντας τις οδηγίες του ψυχολόγου.
Μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία τα παιδιά/έφηβοι καταφέρνουν να κατανοήσουν τα αίτια των δυσκολιών τους, να βρουν εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισής τους, να αλλάξουν τον τρόπο σκέψης τους και να διορθώσουν δυσλειτουργικά μοντέλα συμπεριφοράς που αναπαράγονται μέσα στα χρόνια.
Τα συνήθη αιτήματα για ψυχοθεραπεία παιδιών και εφήβων είναι:
- Γενικευμένο άγχος
- Φοβίες
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Επιθετικότητα
- Απώλεια/πένθος
- Χρήση τουαλέτας
- Ψυχοσωματικά συμπτώματα
- Κατάθλιψη
- Σχολική φοβία
- Διαζύγιο γονέων
- Εντάσεις και συγκρούσεις γονέων
- Δυσκολίες κατά την περίοδο της εφηβείας
- Αναζήτηση σεξουαλικής ταυτότητας
- Διαταραχές στον ύπνο και στην πρόσληψη τροφής
- ‘Άγχος αποχωρισμού
- Ζήλεια και ανταγωνισμός
- Νυχτερινή ενούρηση
Οι μέθοδοι που ακολουθούνται για την ψυχοθεραπεία είναι φυσικά άλλη για τα παιδιά και άλλη για τους εφήβους.
Στα παιδιά χρησιμοποιούμε τη μέθοδο του παιχνιδιού, της ζωγραφικής, του κουκλοθέατρου και οτιδήποτε χρειάζεται για να εκμαιεύσουμε πληροφορίες για την ζωή του παιδιού και τον ψυχισμό του αλλά και για να είναι προσιτή η διαδικασία σε εκείνο.
Αντιθέτως στον έφηβο χρησιμοποιούμε και τον διάλογο ως σημαντικό μέρος της θεραπείας καθότι είναι σε θέση να μιλήσει για τον εαυτό του και έχει μεγαλύτερη επίγνωση για το τι του συμβαίνει.
Τα παιδιά μας χρειάζονται την προσοχή και την φροντίδα μας αν θέλουμε να διασφαλίσουμε την ισορροπία στην ψυχή τους καθώς θα μεγαλώνουν και θα παίρνουν τη ζωή στα χέρια τους.